Dat is zorg waarbij de persoon met zijn mogelijkheden centraal staat en niet de ziekte. Een ideale aanpak is medisch verantwoord èn persoonsgericht. Kernelementen van persoonsgerichte zorg zijn: zelfmanagement en samen beslissen. Van de patiënt wordt een actieve rol verwacht, terwijl de zorgverlener steeds meer als coach fungeert.

Persoonsgerichte zorg toepassen in de praktijk
Bij persoonsgerichte zorg staat de persoon met zijn mogelijkheden centraal en niet de ziekte. Je benadert iemand vanuit haar specifieke situatie: haar functioneren, levenssituatie en leefstijl. Dit vraagt een andere aanpak en stelt andere eisen aan de vaardigheden van jou als zorgverlener. Je krijgt meer de rol van coach en ondersteuner.

Persoonsgerichte zorg vraagt om het verkennen van iemands persoonlijke drijfveren en voorkeuren. En het verbinden van de medische context met iemands sociale context. Het is van belang om ook de omgeving van de patiënt bij de zorg te betrekken. Op welke manier kun je voor, tijdens en na het consult aandacht besteden aan persoonsgerichte zorg?

Zelfmanagement
Zelfmanagement ondersteunen betekent aansluiten bij wat voor de persoon tegenover je van belang is in zijn dagelijks leven. De patiënt is daarover de deskundige. Als zorgverlener ben je deskundig op het gebied van zwangerschap en bevalling. Met de zwangere maak je afspraken over gezondheid en zorg. De meeste zwangeren willen samen de opties doornemen en samen beslissen.

Samen beslissen
Artsen en patiënten hebben beiden voordeel bij het Samen Beslissen over de meest geschikte behandeling van de patiënt. Samen beslissen leidt tot verstandige keuzes, patiënten zijn vaker tevreden en houden zich beter aan behandelvoorschriften. Een gezamenlijk besluit draagt bovendien bij aan een doelmatig gebruik van zorg. Patiënten kunnen immers ook kiezen voor alternatieve en/of goedkopere behandelopties en sommigen zien af van diagnostiek of behandeling. De Federatie Medisch Specialisten en de Patiëntenfederatie Nederland werken actief samen op het gebied van Samen Beslissen. Ze stellen zich ten doel om Samen Beslissen in elke spreekkamer te stimuleren en ondersteunen patiënten en artsen bij het verbeteren van de wederzijdse communicatie.

Campagne
De meeste patiënten willen samen met hun arts beslissen over de behandeling, zo blijkt uit internationaal en landelijk onderzoek. Uit een peiling van de Patiëntenfederatie uit 2014 blijkt dat 70% van de deelnemers dit altijd wil en 28% soms. De peiling is in het najaar van 2016 opnieuw uitgevoerd. Ook dokters vinden het belangrijk om samen met hun patiënt over de behandeling te beslissen. Desondanks blijkt het in de praktijk nog lastig om samen de dialoog aan te gaan. Om de aandacht voor Samen Beslissen bij medisch specialisten èn patiënten nog verder te vergroten, is de Federatie Medisch Specialisten en de Patiëntenfederatie samen met de NVZ en NFU op 4 oktober 2016 de campagne gestart ‘Betere zorg begint met een goed gesprek’. Onderdeel van deze campagne is artsen en patiënten op relevante plekken in het ziekenhuis bewust te maken van Samen Beslissen. Daarnaast biedt de campagne voor artsen en patiënten informatie en hulpmiddelen en veel praktijkvoorbeelden die hen kunnen ondersteunen bij het samen beslissen via de campagnewebsite www.begineengoedgesprek.nl

 Hulpmiddelen bij het gesprek
Om artsen en patiënten te ondersteunen bij het voeren van een goed gesprek over de behandelmogelijkheden kunnen de volgende middelen helpen:

Consultkaarten
In het verlengde van de verstandige keuzes ontwikkelen de Federatie Medisch Specialisten en de Patiëntenfederatie de zogenoemde Consultkaarten (ook wel bekend als option grids). Dit zijn beknopte keuzehulpen die direct inzicht geven in de opties bij een specifieke aandoening en de meest belangrijke vragen van patiënten daarbij. Inmiddels zijn er 24 in de maak. De eerste zes zijn in het najaar van 2016 uitgebracht.

Medische informatie via thuisarts.nl
Samen met het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) werken de Federatie Medisch Specialisten en de Patiëntenfederatie Nederland aan patiëntgerichte informatie over dertig veelvoorkomende aandoeningen in de tweedelijnszorg. Begrijpelijke en toegankelijke medische informatie is immers een randvoorwaarde voor samen beslissen. De tweedelijns patiënteninformatie wordt ontsloten via Thuisarts.nl, een bekende en betrouwbare bron.

Verstandige Keuzes
Verstandige Keuzes zijn evidence based-aanbevelingen over onderzoek- en behandelmogelijkheden die het beste passen in een individuele situatie. Deze inzichten helpen artsen en patiënten zicht te krijgen op de mogelijkheden en op basis daarvan te beslissen. Inmiddels hebben elf wetenschappelijke verenigingen Verstandige Keuzes gepubliceerd over de meest voorkomende medische problemen.

Trainingsmateriaal Samen Beslissen
Samen met de Patiëntenfederatie heeft de Federatie Medisch Specialisten drie films ontwikkeld voor workshops, opleiding of presentaties. De films gaan in op de overtuigingen, angsten, wensen en ideeën van patiënten en artsen, die in de weg kunnen staan van een goed gesprek. De films geven stof tot nadenken en zijn een goed startpunt voor discussie.

 De drie goede vragen
Vorig jaar stelden de Patiëntenfederatie en de Federatie Medisch Specialisten naar buitenlands voorbeeld drie goede vragen op: (1) wat zijn mijn mogelijkheden, (2) wat zijn daarvan de voor- en nadelen en (3) wat betekent dat voor mij persoonlijk? Deze vragen zijn voor artsen en patiënten een steun in de rug om het gesprek op gang te brengen en te verbeteren. Uit onderzoek van het Radboud UMC blijkt dat patiënten enthousiast zijn over de methode. Deze aanpak wordt nu landelijk uitgerold.

Bronnen: Vilans en Website Federatie Medische Specialisten